Harihar Avatar ହରିହର ଅବତାର ହେଉଛି ଭଗବାନ ଶିବ ଏବଂ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ଏକୀକରଣର ପ୍ରତୀକ, ଯେଉଁଥିରେ ଶିବ ଏବଂ ବିଷ୍ଣୁ ଗୋଟିଏ ଶରୀରରେ ଅଧା-ଅଧା ଦେଖାଯାଆନ୍ତି। ହରିହରରେ ‘ହରି’ ଅର୍ଥ ବିଷ୍ଣୁ ଏବଂ ‘ହର’ ଅର୍ଥ ଶିବ। ଧାର୍ମିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ସହିତ, ଭଗବାନଙ୍କ ଏହି ଅବତାର ଆମକୁ ଏହା ମଧ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ଦିଏ ଯେ ସମାନ ରୂପରେ ଭଗବାନଙ୍କ ବିଭିନ୍ନ ଦିଗ ଅଛି। କିନ୍ତୁ ହରିହର ଅବତାରର ରହସ୍ୟ କ’ଣ, ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା। ଏହା ସହିତ, ସାୱନ ମାସରେ ଏହି ଅବତାରକୁ ପୂଜା କରିବାର ଧାର୍ମିକ ଗୁରୁତ୍ୱ କ’ଣ।
ଭଗବାନ ହରିହରଙ୍କ ରୂପ କ’ଣ
ଭଗବାନ ହରିହରଙ୍କ ଡାହାଣ ପାର୍ଶ୍ୱରେ ରୁଦ୍ର ଏବଂ ବାମ ପାର୍ଶ୍ୱରେ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ପ୍ରତୀକ ଅଛି। ତାଙ୍କ ଡାହାଣ ହାତରେ ଏକ ବର୍ଚ୍ଛା ଏବଂ ଏକ ଋଷି ଏବଂ ବାମ ହାତରେ ଏକ ଗଦା ଏବଂ ଏକ ଚକ୍ର ଅଛି। ଗୌରୀ ଡାହାଣ ପାର୍ଶ୍ୱରେ ବସିଛନ୍ତି ଏବଂ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ବାମ ପାର୍ଶ୍ୱରେ ବସିଛନ୍ତି।
ଭଗବାନ ଶିବ ଏବଂ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ହରିହର ଅବତାର ସହିତ ଜଡିତ ଲୋକପ୍ରିୟ କାହାଣୀ ଅନୁସାରେ, ଥରେ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁ ଏବଂ ବ୍ରହ୍ମା ଶିବଙ୍କୁ ପ୍ରଶଂସା କରିଥିଲେ, ଯାହା ଉପରେ ଖୁସି ହୋଇ ଶିବ ଉଭୟଙ୍କୁ ଏକ ବରଦାନ ଦେବାକୁ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଥିଲେ। ବରଦାନରେ, ବ୍ରହ୍ମା ଶିବଙ୍କୁ ତାଙ୍କର ପୁତ୍ର ହେବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ। ଯେତେବେଳେ ବ୍ରହ୍ମା ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ, ସେ ଏଥିରେ ବିଫଳ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ତା’ପରେ ଶିବ ଏହି ବରଦାନ ପୂରଣ କରିଥିଲେ।
ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ, ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁ ଶିବଙ୍କ ଭକ୍ତି ମାଗିଥିଲେ। ତା’ପରେ ମହାଦେବ ପ୍ରସନ୍ନ ହୋଇ ବିଷ୍ଣୁ ଜୀଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ଶରୀରର ଅଧା ଦାନ କରିଥିଲେ, ଯାହା ପରେ ହରିହର ରୂପ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ଅବତାରରେ, ଡାହାଣ ଅଂଶ ଶିବଙ୍କର ଏବଂ ବାମ ଅଂଶ ବିଷ୍ଣୁ ଜୀଙ୍କର।
ହରିହର ରୂପର ଗୁରୁତ୍ୱ
ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁ ଏବଂ ଶିବଙ୍କ ହରିହର ଅବତାରର ଗୁରୁତ୍ୱ ବହୁତ ଗଭୀର। କାରଣ ଉଭୟ ଦେବତା ସେମାନଙ୍କର ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଗୁଣ ପାଇଁ ପୂଜା ପାଆନ୍ତି। ଶିବ ହେଉଛନ୍ତି ବିନାଶକାରୀ ଏବଂ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କୁ ରକ୍ଷକ କୁହାଯାଏ। ତେଣୁ, ଭଗବାନଙ୍କ ହରିହର ଅବତାର କୁହନ୍ତି ଯେ ସୃଷ୍ଟିର ଚକ୍ର କେବଳ ବିନାଶ ଏବଂ ସୁରକ୍ଷା ଦ୍ୱାରା ସମାପ୍ତ ହୁଏ।
ଶ୍ରାବଣରେ ହରିହର ଅବତାରର ପୂଜାର ଗୁରୁତ୍ୱ
ପବିତ୍ର ଶ୍ରାବଣରେ, ଶିବ ଏବଂ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ହରିହର ଅବତାରର ପୂଜାର ଗୁରୁତ୍ୱ ଧାର୍ମିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ବହୁତ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ। ଏହାର କାରଣ ହେଉଛି ଶ୍ରାବଣ ମାସ ଭଗବାନ ଶିବଙ୍କୁ ସମର୍ପିତ। ଶ୍ରାବଣ ଚାତୁର୍ମାସ ସମୟରେ ଆସେ। ଏକ ଧାର୍ମିକ ବିଶ୍ୱାସ ଅଛି ଯେ ଚାତୁର୍ମାସ ସମୟରେ, ଯେତେବେଳେ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁ କ୍ଷୀରସାଗରରେ ଶୟନ କରନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡର ଦେଖାଶୁଣା କରିବାର ଦାୟିତ୍ୱ ଭଗବାନ ଶିବଙ୍କ ଉପରେ ନ୍ୟସ୍ତ ହୁଏ। କୁହାଯାଏ ଯେ ଶ୍ରାବଣ ସମୟରେ ଭଗବାନ ଶିବ ମଧ୍ୟ ପୃଥିବୀରେ ବାସ କରନ୍ତି। ଏହି କାରଣରୁ ଶ୍ରାବଣ ମାସରେ ହରିହର ଅବତାରର ପୂଜା କରିବା ଦ୍ୱାରା ଶିବ ଏବଂ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦ ମିଳିଥାଏ।
ଅସ୍ୱୀକାର: ଏଠାରେ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିବା ସୂଚନା କେବଳ ବିଶ୍ୱାସ ଏବଂ ସୂଚନା ଉପରେ ଆଧାରିତ। କୌଣସି ସୂଚନା କିମ୍ବା ବିଶ୍ୱାସକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା ପୂର୍ବରୁ, ସମ୍ପୃକ୍ତ ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କ ପରାମର୍ଶ ନିଅନ୍ତୁ।
